Recensie Nabucco

De Munt bracht een concertante versie van Verdi’s opera Nabucco in het Koninklijk Circus. Een niet alledaagse opstelling voor het orkest, dat plaats nam in de circuspiste. Een ander deel van de muzikanten speelde vanuit de gang. De vocalisten en koor kregen een plek op het podium. Vooral Carlo Colombara als Zacharias, Marianne Cornetti als Abigaïl en het (slaven)koor wisten ons danig te overtuigen. Uiterst moeilijk is Abigaïls partituur trouwens. Verder bracht het orkest het er zeer goed vanaf in een behoorlijk warme zaal. Carlo Guelfi sprong in voor Andrzej Dobber die omwille van gezondheidsredenen voor de rol van Nabucco vervangen moest worden.

Bijna was Nabucco er niet gekomen in 1840, of toch niet in een versie van Verdi. Verdi’s vorige productie “Un giorno di regno” een komische opera werd stevig uitgejoeld ,flopte en de tweede uitvoering werd gewoon geannuleerd. Daarnaast waren er de kopzorgen op privévlak. De componist had net zijn vrouw en kinderen verloren. Dat alles zorgde ervoor dat ie overwoog om te stoppen met muziek. Bartolomeo Merelli, de impresario van La Scala op dat moment kon hem toch overtuigen met het libretto van “Nabucco”. “We wilden die opdracht aan een ander componist geven, maar die weigerde wegens te moeilijk.” met die zin zou Merelli destijds Verdi’s interesse aangewakkerd hebben. De legende wil trouwens dat Verdi het libretto opensloeg en op de pagina van het slavenkoor terechtkwam dat uiteindelijk als “Va pensiero” het meest bekende koorwerk uit deze opera geworden is. Nabucco werd zeer enthousiast onthaald en het luidde een wedergeboorte in van Verdi’s carrière. Het werd zijn doorbraak.

Nabucco gaat om macht, politieke en religieuze macht. Het nationalistische thema zit stevig verweven in deze opera waardoor het werk ook gebruikt werd als propaganda van Mussolini tijdens de Italiaanse invasie van Ethiopië in 1931. Daarnaast, maar veel minder uitgewerkt, is er het liefdesverhaal tussen Fenena (dochter van de Assyrische koning Nabucco) en Ismaël (neef van de koning van Jeruzalem). Abigaïl is ook verliefd op Ismaël. Maar het is niet wederzijds. Een tijdlang werd ie eerder door Nabucco gevangen genomen en bevrijd door Fenena. Met hem vluchtte ze uit Babylon en werd Joodse. Nabucco trekt vervolgens Jeruzalem binnen en wil er de tempel van Salomo veroveren. Hogepriester Zacharias dreigt echter Fenena met een dolk te doden, mocht die de tempel binnendringen. Maar Ismaël redt zijn geliefde, wordt vervolgens verstoten door zijn eigen volk en Nabucco krijgt vrij spel om de tempel te plunderen en in brand te steken.

Abigaïl, hoewel ze eigenlijk een slavendochter is, grijpt de macht in Babylon nadat ze het enige document waarin staat dat ze eigenlijk de dochter van een slavin is, in het bezit heeft en zal vernietigen. Ze krijgt daarvoor de steun van de Assyrische Hogepriester. Ze zal verkondigen dat Nabucco gesneuveld is. Maar die verschijnt op het moment dat ze zich wil kronen. Nabucco laat zich niet onttronen maar roept zichzelf tot god uit, waardoor hij wordt neergebliksemd door een hogere macht. Abigaïl grijpt de macht en Fenena wordt terechtgesteld. Nabucco wil zijn dochter redden. Hij geeft het bevel aan de soldaten die hem trouw bleven om het afgodsbeeld van Baäl te vernietigen maar dat gaat vanzelf stuk. Nabucco bekeert zich en ook het volk ziet door dit gebeuren de macht van God in. Abigaïl drinkt gif en sterft maar zal om vergiffenis vragen. Nabucco wordt opnieuw koning, maar dan ten dienste van God.

Opvallend is Cornetti’s techniek om de moeilijke en hoge passages in haar partituur te halen. Ze trekt met haar armen en handen naar achter, alsof ze in een vliegtuig zit, en de gashendels naar zich toetrekt. Daarbij duwt ze haar middenrif naar voren en wordt haar rug holler. Maar de mezzo-sopraan die onder andere al Aida en La Forza del destino van Verdi op haar teller heeft staan, weet te overtuigen en lijkt weinig hinder te ondervinden van die moeilijke partij die ze vlot en volledig uit het hoofd brengt en zelfs hier en daar ook omzet tot acteren Zo zien we haar een papiertje (het geboortedocument) bovenhalen en verscheuren.

Dat staat in contrast met Guelfi, die hoewel het de derde en laatste concertante uitvoering is, nog nood heeft aan cues van de dirigent en een partituur op zijn staander. In Nabucco’s waanzinmoment in “chi mi toglie il regio scettro” is zijn vocale prestatie te mager en heeft ie te weinig reserve bij de hoge noten, die wel ontzettend hoog zijn voor een baritonstem. Hier en daar zit de zanger onder de toon. Het moet zijn dat ie wel een zeer korte instudeertijd gehad heeft. Vreemd dat er geen andere bariton beschikbaar was die Nabucco tot zijn repertoire mag rekenen. Het niveaucontrast met zijn opponente werd daardoor te groot.

Onze eigen bas Kurt Gysen zet als Il gran Sacerdote een niet te onderschatten stevige bijrol neer. Hij is het die Abigaïl mag opstoken dat de afvalligen van het Assyrische volk gestraft moeten worden in het derde bedrijf. Ook zijn collega, aan de andere kant, Zacharias (Carlo Colombara), brengt het er uiterst goed vanaf tijdens de “Preghiera” waarbij we een solo voor zes cello’s horen in het tweede bedrijf. Een prachtige tristesse laten de strijkinstrumenten horen. Verder is er het koor dat het overbekende “Va pensiero” van de juiste spanning mag voorzien en het dynamisch mag brengen. Begon het nog ingehouden, dan wordt het passievoller verderop de partituur. Ook het slot, met een stervende Abigaïl die zich alsnog bekeert, is een muzikale parel. Hobo, klarinet en cello begeleiden haar wanneer ze vergiffenis vraagt. De fluitsolo staat daar symbool voor een fladderende duif, de Heilige Geest.

< Bert Hertogs >